Bilgisayarın tam çalışıyorken, hiçbir uyarı vermeden bir anda reset atıyor mu? Ne mavi ekran, ne hata sesi, ne bir uyarı... Sanki birileri kabloyu çekmiş gibi. 😵💫 Eğer başına böyle bir şey geliyorsa, sıradan çözümleri (işte "RAM değiştir", "işlemciyi kontrol et" falan) bir kenara bırak. Bugün sana kimsenin detayına inmediği güç yönetimi kaynaklı gizli sorunları ve çözüm yöntemlerini anlatacağım.
Aslında Sorun Nerede Başlıyor?
Bir bilgisayarın içindeki bileşenler, çalışmak için doğru gerilim ve akım seviyelerine ihtiyaç duyar. Güç kaynağın (PSU) ve anakartın regülatörleri bu değerleri sağlar. Ancak bazı ufak sapmalar ve yanlış güç yönetimi ayarları, sistemin bir anda reset atmasına sebep olabilir.
Ve çoğu zaman insanlar "PSU bozuk" diye PSU değiştirir ama sorun güç yönetimi çipleri (VRM), BIOS ayarları veya işletim sistemi içindeki gizli güç politikaları yüzünden çıkar. 😳
Kimsenin Konuşmadığı Güç Yönetimi Ayarları
Hadi şimdi adım adım gizli yerlere dalalım:
1. BIOS Güç Ayarları
BIOS içinde çoğu kişinin asla dokunmadığı bir sekme vardır: Advanced > CPU Power Management. Burada bazı kritik ayarlar var:
| Ayar | Ne İşe Yarar? | Ne Yapmalı? |
|---|---|---|
| C1E Support | İşlemcinin boşta iken voltajı düşürmesini sağlar. | Disable et (kapat), çünkü voltaj düşüşleri stabiliteyi bozabilir. |
| Intel SpeedStep | İşlemci frekansını dinamik değiştirir. | Şüpheli durumlarda Disable edebilirsin. |
| ERP Ready | Sistem kapalıyken güç tüketimini minimize eder. | Bu kapalı kalsın, açarsan güç akışını kısıtlar, bazen reset sorunları yaratır. |
Özellikle C-States ayarlarını komple kapatmak, güç dalgalanmalarını önler ve ani resetlerin önüne geçebilir.
2. İşletim Sistemi Güç Planı İncelemesi
Windows kullanıyorsan şunu yapmanı kimse söylememiş olabilir:
- Denetim Masası > Güç Seçenekleri > Plan Ayarlarını Değiştir > Gelişmiş Güç Ayarlarını Değiştir yoluna git.
- İşlemci güç yönetimi kısmına bak.
- "Minimum işlemci durumu" değerini %100 yap.
- "Sistem soğutma ilkesi" ayarını Aktif yap (yani fanlar sistem yönetiminde çalışsın).
Bu küçük değişiklik, sistemin boşta bile "tam voltajda" kalmasını sağlar ve voltaj düşmelerinden dolayı oluşan resetleri engeller.
Beklenmeyen Bir Katil: Güç Kabloları ve Bağlantılar
Bir de şu var: PSU'yu yeni aldın diyelim, her şey mükemmel gibi. Peki bağlantı kabloların ne durumda?
- CPU 8-Pin kablo tam sıkı mı?
- 24-Pin anakart ana kablosu tam oturuyor mu?
- PSU'dan çıkan modüler kablolar rastgele başka markaya ait mi? (Evet, bu çok ciddi bir hata kaynağıdır!)
Kablo gevşekse veya PSU ile anakart uyumsuz kablolar kullanılmışsa, tam yük altında bir anda güç kaybı olur ve reset atarsın. Nokta atışı!
Şaşırtıcı Bilgi: PSU Güç Dalgalanması Detayları
Bir diğer az bilinen gerçek:
| PSU Çıkışı | Normal Değer | Hata Toleransı |
|---|---|---|
| +12V | 12.00V | ±0.5V |
| +5V | 5.00V | ±0.25V |
| +3.3V | 3.30V | ±0.165V |
Eğer bu değerler toleransın dışına çıkarsa, bilgisayarın bir saniyede reset atabilir. O yüzden multimetre ile PSU voltajlarını ölçmek ya da HWMonitor gibi yazılımlarla voltajları takip etmek hayat kurtarır.
Gizli Kaldıysa da Bilmelisin: Anlık Yük Dalgalanmaları
Özellikle ekran kartı tam yük altında (mesela oyun oynarken ya da render alırken) bir anda yüksek güç çekmeye başlar. Eğer PSU tam tepki veremiyorsa, sistem korumaya girer ve reset atar. Buna "Overcurrent Protection" (OCP) diyoruz. Ve bu özellik de bazen aşırı hassas ayarlanır, farkında olmadan senin sağlıklı çalışan sistemini durdurur!
PSU seçerken sadece Watt değil, gerçek amper değerlerine bakmak lazım. 12V kanalında kaç amper veriyor? İşin aslı burada gizli.
Ve Son Bir Dokunuş: Güç Filtrelemesi
Çok nadir ama kritik bir detay: Eğer şehir elektriğin dengesizse, Line-Interactive UPS kullanmak reset sorunlarını %90 azaltır. Çünkü elektrik dalgalanmaları, PSU'nun koruma modlarını sürekli tetikleyebilir. UPS araya girince bu dalgalar filtrelenir ve bilgisayar daha stabil çalışır.
Bu Bir, Bilgelik
Eğer bilgisayarın durduk yere reset atıyorsa, önce küçük detayları ara: güç planları, BIOS ayarları, kablo bağlantıları, PSU voltaj değerleri... Donanımı değiştirmeden önce, görünmeyen bu ufak ayarları değiştirerek bazen hayat kurtarırsın.
Çünkü bazen çözüm en pahalı donanımda değil, gözden kaçmış bir küçük ayarda gizlidir... 🔍💻