Kasayı açıp baktığınızda, köşede duran ağır metal kutu sadece bir güç kaynağı gibi görünür. Elektrik gelir, voltajlar düzenlenir, bilgisayar çalışır. Bu kadar basit, değil mi?
Oysa güç kaynakları, bilgisayar dünyasının görünmeyen cellatlarıdır. Ve çoğu zaman, bir bileşeni öldürdüklerinde siz farkına bile varmazsınız. Çünkü öldürürken ses çıkarmazlar. Gözle görülmezler. Ve bazen... sırf tasarımlarında gizlenmiş "öldürücü" modlar yüzünden kendi sisteminizi, kendi ellerinizle mezara taşırsınız.
Güç Kaynaklarının Sakladığı Gerçek: Tetikte Bekleyen Katil Modlar
Güç kaynakları yalnızca doğru elektrik akımı sağlamakla kalmaz. Aynı zamanda belirli olaylarda sistemin çökmesini, hatta donanımsal parçaların tamamen yok olmasını tetikleyebilecek davranış kalıpları barındırır.
Bu davranışlar genellikle şu modlar üzerinden gizlenmiştir:
- OVP (Over Voltage Protection) - Aşırı voltaj koruma
- OCP (Over Current Protection) - Aşırı akım koruma
- OTP (Over Temperature Protection) - Aşırı sıcaklık koruma
- UVP (Under Voltage Protection) - Düşük voltaj koruma
- SCP (Short Circuit Protection) - Kısa devre koruma
Güven verici gibi görünüyor, değil mi? Aslında bazı güç kaynaklarında bu modlar ya eksik çalışır ya da bilerek gevşek bırakılır. Ve işte tam bu boşluklarda görünmeyen bir çöküş başlar.
Gizli Öldürücü Modlar Nasıl Çalışır?
| Öldürücü Mod | Gizli Etkisi |
|---|---|
| Yavaş Yükselen Voltaj Modu | İşlemci ve anakart voltaj dengelemeleri bozulur, uzun vadede mikroskobik hasar oluşur |
| Aşırı Düşük Ripple Kontrolü | Gereken filtrasyon sağlanmazsa, küçük voltaj dalgalanmaları devre yollarında çatlaklar yaratır |
| Akım Dengesizliği | Çoklu 12V raylı PSU'larda yanlış dağıtım, ekran kartı gibi bileşenlerde ani arızalara neden olur |
| Geç Başlayan Kısa Devre Koruması | Elektriksel şok anında koruma devreye geç kalır ve SSD, RAM gibi hassas bileşenler yanar |
Gözünüzün önünde bilgisayar çalışmaya devam eder. Ama içeride, görünmeyen çatlaklar büyür. Transistörler yorulur, kondansatörler şişmeye başlar. Ve bir sabah, sistem açılmaz.
Tehlikenin Gerçek Kaynağı: Düşük Kaliteli PSU'lar
Birçok kullanıcı, sistemine binlerce liralık ekran kartı takarken, PSU seçimini küçümser. Ucuz, sertifikasız, marka itibarı düşük güç kaynakları kullanır. Ama farkında olmazlar ki, o küçük kutunun içindeki hatalı devreler bir saatli bomba gibidir.
Özellikle kötü PSU'larda şu sorunlar sıklıkla görülür:
- Ripple seviyesi aşırı yüksektir (100mV üzeri)
- Voltaj stabilitesi %5 sapmanın ötesindedir
- Koruma devreleri sadece görünüşte mevcuttur, etkili çalışmaz
- Soğutma yetersizdir, PSU iç sıcaklığı tehlikeli boyutlara ulaşır
Ve bu koşullar altında, her bilgisayar açılışı biraz daha fazla ölüm getirir.
Görünmeyen Ölüm Belirtileri
- Hiçbir sebep yokken rastgele bilgisayar donmaları
- Oyun sırasında ani sistem kapanmaları
- RAM'de artan bellek hataları (memtest gibi testlerde görülen)
- SSD üzerinde açıklanamayan veri bozulmaları
- Anakart üzerindeki VRM bileşenlerinde ısınma artışı
Bu belirtiler görmezden gelinir. Güncellemeler yapılır, sürücüler değiştirilir. Ama sorun derindedir. Güç kaynağının sessizce açtığı görünmez yaralarda.
En Tehlikeli Senaryo: Ölüm Döngüsü
Yavaş yavaş zarar gören bileşenler, bir süre sonra daha fazla akım çekmeye başlar. Bu ekstra yük, PSU'yu daha fazla zorlar. Ve PSU daha da kötü sinyaller üretmeye başlar. Bu kısır döngü, sonunda sistemin tamamen çökmesine kadar devam eder.
Ve siz, çöküş anında sadece bilgisayarın kapandığını zannedersiniz. Oysa içeride her şey çoktan bitmiştir.
Bu Sessiz Katili Nasıl Durdurabilirsiniz?
- Mutlaka 80 PLUS sertifikalı, bilinen ve test edilmiş PSU'lar tercih edin.
- Gerçek watt değerine bakın, reklam edilen "maksimum güç" değerlerine aldanmayın.
- Ripple seviyesi düşük modeller seçin (20mV altı idealdir).
- PSU'nuzun iç sıcaklık sensörü olup olmadığını ve fan hız kontrolünü araştırın.
- 2-3 yılda bir PSU'yu kapsamlı testlerle değerlendirin veya yenileyin.
Her Şeyin Kökü Güçtür
Bir ağacı düşünün. Kökleri çürükse, en parlak dallar bile bir gün yere düşer. Bilgisayar da öyledir. Güç kaynağı, görünmeyen kökleridir.
Eğer o kök sessizce çürürse, siz farkında olmadan, bilgisayarınız yavaş yavaş yok olur.
Ve o zaman, sorunun nereden başladığını hatırlamak için çok geçtir.