O belge burada geçmez. Evet, bu cümleyi çok duyduk. Türkiyede alınmış pek çok belge, yurt dışında denklik komisyonlarının radarına bile girmiyor. Ama ilginç bir şekilde bazı üniversiteler bu belgeleri sorgulamadan kabul ediyor, hatta üstüne burs bile veriyor. Bu yazı, yüzeyde anlamsız görünen ama bazı sistemlerde altın değerinde olan Türk belgelerinin derinliklerine iniyor.
Uyarı: Yazının devamında okuyacakların, eğitim sistemine ve uluslararası geçerlilik algına olan bakışını değiştirebilir.
1. İHL (İmam Hatip Lisesi) Diploması Arap Dünyasında Tanrısal Bir Referans
Türkiyede zaman zaman tartışmalı görülen bu lise diploması, Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerde doğrudan dini eğitim fakültelerine giriş belgesi olarak kabul edilebiliyor. Özellikle Şeriat Fakülteleri ya da İslam Bilimleri bölümleri, İHL mezunlarını tercih bile edebiliyor.
Gizli Avantaj: Arapça dersleri ve dini altyapı, bu ülkelerin üniversitelerinde temel şart gibi kabul ediliyor. Türkiyede bu diplomaya burun kıvıranların aksine, bazı üniversiteler İHL mezunuysan seni hemen alalım modunda.
2. Açık Öğretim Lisesi Avrupa'da Yaşla Öğrenme Sistemine Örnek
Türkiyede açık lise mi okumuş? deyip küçümseyenler olabilir ama özellikle İskandinav ülkelerinde, formel olmayan öğrenme modellerine verilen değer oldukça yüksek. Finlandiya, Norveç gibi ülkelerde bazı üniversiteler, açık öğretim geçmişi olanlara "erişilebilir öğrenme örneği" olarak ekstra puan bile verebiliyor.
Şaşırtıcı Gerçek: İsveçteki bazı üniversiteler, Açık Lise mezunlarını formal education barriers kapsamında özel burslarla kabul ediyor.
3. Kalfalık ve Ustalık Belgeleri Almanyada Üniversite Girişinin Anahtarı
Almanya, teknik eğitim ciddiyetini zirveye taşımış bir ülke. Türkiyede çıraklık eğitim merkezlerinden alınan kalfalık veya ustalık belgeleri, Almanya'daki bazı Fachhochschule (uygulamalı bilimler üniversiteleri) tarafından ön yeterlilik olarak kabul edilebiliyor.
| Belge | Almanyadaki Kullanımı | Kabul Eden Kurum Örneği |
|---|---|---|
| Ustalık Belgesi | Fachschule veya teknik yüksekokul başvurusunda ön koşul olarak | FH Aachen, TH Köln |
| Çıraklık Bitirme | Berufsausbildung denkliğiyle mesleki yüksekokula giriş | Hannover Berufsakademie |
Sürpriz: Türkiyede neredeyse sadece dükkân açmak için kullanılan bu belgeler, Almanyada sana akademik kapı bile açabiliyor.
4. İSMEK / Halk Eğitim Belgeleri Kanada ve Avustralya'da Micro-Credential Etkisi
İstanbul Büyükşehir Belediyesinin İSMEK kursları ya da Halk Eğitim Merkezlerinden alınan bazı belgeler (örneğin: Grafik Tasarım, Kuaförlük, El Sanatları), Kanada ve Avustralya'daki micro-credential tanımlı üniversite programlarına giriş için kullanılabiliyor.
Nasıl oluyor bu? Çünkü bu ülkelerde, formal olmayan öğrenme yani kişinin dışardan beceri kazanması, resmi olarak değerlendirme sürecine giriyor. İSMEK belgesi sunan biri, portfolyosu ve uygulamalı sınavla diploma eşdeğeri hak kazanabiliyor.
5. Diyanet İşleri Onaylı Hafızlık Belgesi Malezya ve Endonezya'da Üniversiteye Sınavsız Giriş
Malezya, Endonezya gibi Müslüman nüfuslu bazı ülkelerde, Türkiyeden alınan Hafızlık Belgesi kutsal kabul ediliyor. Hatta bazı üniversiteler bu belgeye sahip olan öğrencileri, yabancı kontenjanına sınavsız alabiliyor.
Bilinmeyen Detay: Bu belge ile gelen bazı öğrenciler, burslu kabul edilerek, doğrudan Arap Dili ve İslami Bilimler gibi bölümlerde eğitim alıyorlar.
6. Pedagojik Formasyon Sertifikası İngiltere'de Öğretmenlik Başvurularında Kullanımı
Türkiyede son zamanlarda geçerliliği tartışılan bu belge, İngilterede bazı özel okullar ve akademiler tarafından teacher training evidence olarak kabul ediliyor. Özellikle alternative provision okullarında formasyonu olan adaylar daha avantajlı hale gelebiliyor.
Yani? Türkiyede işe yaramadığı düşünülen bir belge, İngilterede seni sınıfın önüne geçirebilir.
7. Milli Eğitim Bakanlığı Onaylı Kurs Belgeleri Katar ve Dubai'de Sertifikalı Eğitmenlik Hakkı
Birçok Türk vatandaşı, bu belgeyle ne yapacağım? diye kenara attığı MEB onaylı belgeyi alıp Körfez ülkelerinde özel kurs açmış durumda. Özellikle Türk Mutfağı, El Sanatları, Güzellik & Bakım gibi alanlarda bu belgeler eğitmen yeterliliği olarak tanınıyor.
Gerçek Hikaye: Sadece Güzellik Uzmanlığı belgesi ile Dubaide kendi atölyesini açmış onlarca Türk kadını var. Türkiyede aynı belgeyle iş dahi bulunamıyor.
8. İŞKUR Mesleki Eğitim Sertifikaları Belçika ve Hollanda'da Sürpriz Etkiler
Avrupa'daki bazı göçmen entegrasyon kurumları, İŞKURdan alınan mesleki sertifikaları yetkinlik belgesi olarak tanıyor. Bu da, sana hem yerel istihdam hem de mesleki denklik sürecinde artı puan kazandırıyor.
Şaşırtıcı bir örnek: Hollandada bir restoran zinciri, sadece bu sertifikayla aşçı yardımcısı olarak başvuran Türk göçmeni doğrudan kadroya aldı.
Neden Bu Bilgileri Kimse Söylemiyor?
Çünkü çoğu insan hâlâ denklik denilen sistemin devletler arası bürokratik eşleşmelerle sınırlı olduğunu sanıyor. Oysa üniversiteler, işverenler, kurumlar kendi iç değerlendirme süreçleriyle belgeleri ayrı ayrı inceliyor.
Bazı ülkeler, hangi okuldan geldin? değil, ne yapabiliyorsun? diye soruyor. İşte bu yüzden, Türkiye'de kıymeti bilinmeyen birçok belge doğru ülkede, doğru kurumda altın bile olabilir.
Kağıtları Kenara Atma, Nerede Ne İşe Yarayacağını Sen Bile Bilemezsin
Bugün çekmecende unutulmuş bir kurs belgesi, başka bir ülkede sana yeni bir hayatın kapısını açabilir. Kimin neyi kabul ettiğini sadece büyükelçiliklerden değil, üniversite başvuru ofislerinden öğren. Ve şunu unutma:
Diplomanın değeri onu kimin onayladığı değil, onu nerede ve nasıl sunduğundur.